Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.

Kraków, 11 grudnia 2023 r.

OPINIA nr ZR 270

 Zespołu Rzeczoznawców
przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP

Treść pytania:

Proszę o opinię/podanie wytycznych: szerokości biegu, ilości schodów w jednym biegu, a w szczególności wysokości stopnia, głębokości stopnia, wielkości spoczników dla schodów zewnętrznych niezadaszonych prowadzących na poddasze użytkowe w budynku mieszkalnym jednorodzinnym.

Podstawy prawne: 

Obwieszczenie Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
(Dz.U. 2022.1225 z dnia 9.06.2022 r.) [WT]

§  66. W celu zapewnienia dostępu do pomieszczeń położonych na różnych poziomach należy stosować schody stałe, a w zależności od przeznaczenia budynku – również pochylnie odpowiadające warunkom określonym w rozporządzeniu.

§ 68. 1. Graniczne wymiary schodów stałych w budynkach o różnym przeznaczeniu określa tabela: 

 *) W przypadku tych budynków szerokość użytkową biegu schodowego i spocznika należy przyjmować z uwzględnieniem wymagań określonych w ust. 2. 

2. W budynkach użyteczności publicznej oraz budynkach produkcyjnych łączną szerokość użytkową biegów oraz łączną szerokość użytkową spoczników w klatkach schodowych, stanowiących drogę ewakuacyjną, należy obliczać proporcjonalnie do liczby osób mogących przebywać równocześnie na kondygnacji, na której przewiduje się obecność największej ich liczby, przyjmując co najmniej 0,6 m szerokości na 100 osób, lecz nie mniej niż określono to w ust. 1.

3. Szerokość użytkowa schodów zewnętrznych do budynku powinna wynosić co najmniej 1,2 m, przy czym nie może być mniejsza niż szerokość użytkowa biegu schodowego w budynku, przyjęta zgodnie z wymaganiami określonymi w ust. 1 i 2.

§ 69.

3. Liczba stopni w jednym biegu schodów zewnętrznych nie powinna wynosić więcej niż 10.

4. Szerokość stopni stałych schodów wewnętrznych powinna wynikać z warunku określonego wzorem: 2h + s = 0,6 do 0,65 m, gdzie h oznacza wysokość stopnia, s – jego szerokość.

5. Szerokość stopni schodów zewnętrznych przy głównych wejściach do budynku powinna wynosić w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i budynkach użyteczności publicznej co najmniej 0,35 m.

§ 293.

4. Skrzydła drzwiowe i okienne oraz kraty, okiennice lub inne osłony, w pozycji otwartej lub zamkniętej, nie mogą zawężać szerokości użytkowej chodnika usytuowanego bezpośrednio przy ścianie zewnętrznej budynku, w której się znajdują.

5. Wymaganie określone w ust. 4 dotyczy także zewnętrznych schodów i pochylni.

§ 296. 1. Schody zewnętrzne i wewnętrzne, służące do pokonania wysokości przekraczającej 0,5 m, powinny być zaopatrzone w balustrady lub inne zabezpieczenia od strony przestrzeni otwartej.

2. W budynku mieszkalnym jednorodzinnym, zagrodowym i rekreacji indywidualnej warunek określony w ust. 1 uważa się za spełniony również wówczas, gdy schody i pochylnie o wysokości do 1 m, niemające balustrad, są obustronnie szersze w stosunku do drzwi lub innego przejścia, do którego prowadzą, co najmniej po 0,5 m.

§ 298.

5. Poręcze przy schodach zewnętrznych i pochylniach, przed ich początkiem i za końcem, należy przedłużyć o 0,3 m oraz zakończyć w sposób zapewniający bezpieczne użytkowanie.

Opinia Zespołu Rzeczoznawców przy MPOIA RP: 

Należy zauważyć, że regulacje WT nie opisują wszystkich cech i parametrów schodów zewnętrznych, które muszą być spełnione i którymi związany jest projektant. Ten wymieniony tu zbiór przepisów w żaden sposób nie może zastąpić właściwego przygotowania zawodowego do wykonywania samodzielnej funkcji w budownictwie zawierającego się w pojęciu „zasady wiedzy technicznej”. Prostą analogię można zauważyć przy posługiwaniu się słownikiem języka obcego. Jest to narzędzie, które może być przydatne, ale absolutnie niewystarczające do poznania tego języka.W przypadku „schodów zewnętrznych niezadaszonych prowadzących na poddasze użytkowe w budynku mieszkalnym jednorodzinnym”, których dotyczy pytanie, obowiązujące przepisy stanowią, że maksymalna liczba stopni w biegu to 10, natomiast minimalna szerokość użytkowa schodów do budynku wynosi 1,2 m. O ile pierwszy z tych przepisów dotyczy wszystkich schodów zewnętrznych, to drugi dotyczy tylko schodów zewnętrznych do budynków – dla innych schodów zewnętrznych WT nie określają minimalnej szerokości użytkowej. Kolejnym przepisem mającym zastosowanie w omawianym przypadku jest § 298. 5. WT, który wymaga, aby poręcze takich schodów przedłużyć o 0,3m przed początkiem i za końcem schodów.Minimalna szerokość stopni schodów zewnętrznych przy głównych wejściach do budynków mieszkalnych wielorodzinnych i budynków użyteczności publicznej została określona jako 0,35 m – nie dotyczy to jednak schodów znajdujących się przy nie-głównych wejściach do wymienionych typów budynków oraz przy wejściach do budynków o innej funkcji (w tym mieszkalnych jednorodzinnych). Parametry takie jak wysokość stopnia, głębokość stopnia, wielkość spoczników, których nie regulują przepisy techniczno-budowlane, projektant musi określić na podstawie wiedzy i doświadczenia, mając na uwadze funkcję obiektu, bezpieczeństwo i częstotliwość użytkowania schodów oraz inne uwarunkowania. Pomimo to że WT powołują wzór „2h + s = 0,6 do 0,65 m” jedynie w stosunku do stopni wewnętrznych, to utrwalone od dawna zasady wiedzy technicznej wskazują, ze jego zastosowanie stanowi gwarancję wygodnego i bezpiecznego użytkowania wszystkich schodów, w których stopień pokonuje się jednym, ludzkim krokiem. Graniczne wymiary stopni schodów stałych w budynkach określa § 68. 1. i 2 WT.Przy ustalaniu szerokości schodów zewnętrznych prowadzących na poddasze użytkowe w budynku mieszkalnym jednorodzinnym możemy mieć do czynienia z różnymi przypadkami: -schody takie mogą stanowić jedyny dostęp do odrębnego lokalu mieszkalnego, mogą też być tylko dodatkowym udostępnieniem poddasza, do którego prowadzą schody zewnętrzne, ale w ramach jednego lokalu. W pierwszym przypadku schody należy uznać jako prowadzące „do budynku” a zatem powinny posiadać szerokość 1,2 m, w drugim przypadku wymóg zachowania min. szerokości użytkowej 1,2 m oraz liczby stopni w biegu nie większej niż 10 nie jest racjonalny.Jako zasadę nadrzędną należy przyjąć zobowiązanie art. 5 Prawa budowlanego do zapewnienia bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów. Jeżeli przepisy techniczno-budowlane stoją z nią w danym przypadku w sprzeczności, to należy wystąpić o odstępstwo od nich. Bardzo łatwo jest bowiem udowodnić, że podana w przepisie wartość 1,2 m jest większa niż bezpieczne minimum. Praktyka w zakresie sporządzania ekspertyz, przy adaptacji istniejących budynków do przepisów współczesnych, w zakresie omawianego tu parametru wskazuje, że zwykle około 80% wskazanej przez przepis szerokości zostaje uznane za wartość wystarczająca. Zawsze jednak jest to sprawa rozpatrywana indywidualnie.

(KD)

 arch. Wojciech Dobrzański
Koordynator Zespołu Rzeczoznawców
przy Radzie Małopolskiej Okręgowej IARP

arch. Marek Kaszyński
Przewodniczący Rady
Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP