Kraków, 25.10.2024 r.

Opinia nr ZOZ –5

Zespołu ds. Ochrony Zabytków
przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP

Treść pytania:

Chciałbym się upewnić, czy montaż klimatyzatora na elewacji budynku wpisanego do gminnej ewidencji zabytków, wymaga pozwolenia na budowę lub uzgodnienia oraz ewentualnie innych uzgodnień. Budynek nie jest zabytkiem (brak wpisu do rejestru zabytków), zarządzany jest przez wspólnotę mieszkaniową. Według mojej wiedzy w tym wypadku ww. instalacja poza zgodą zarządu wspólnoty nie wymaga powyższych zgód (art. 29 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane Dz. U. z 2024 r. poz. 725 z późn. zm). Natomiast w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, ale ma to miejsce tylko w przypadku robót budowlanych, dla których wymagane jest uzyskanie pozwolenia na budowę (lub rozbiórkę).

Druga kwestia dotyczy połączenia jednostki wewnętrznej z elementem zewnętrznym klimatyzatora typu split na elewacji. Instalacja składa się z dwóch odrębnych części – jednostki zewnętrznej i jednostki wewnętrznej, które połączone są ze sobą miedzianą instalacją rurową tworzącą zamknięty układ chłodniczy. Czy możliwe jest wykonanie otworu (o średnicy np.65 mm) w ścianie budynku, a jeśli tak, czy również nie wymaga to żadnych pozwoleń i uzgodnień? Czy otwór w ramie okiennej/ otworze okiennym do instalacji klimatyzacji split mógłby zostać wykonany bez konieczności uzyskania zgód/ pozwolenia ?

Podsumowując:

1. Czy montaż klimatyzatora split na elewacji budynku wpisanego do gminnej ewidencji zabytków (ale bez wpisu do rejestru zabytków), wymaga pozwolenia na budowę lub uzgodnienia oraz ewentualnie innych uzgodnień poza zarządem wspólnoty ?
2. Czy możliwe jest wykonanie otworu w celu połączenia urządzeń klimatyzacji split (o średnicy np. 65 mm) w ścianie budynku, a jeśli tak, czy również nie wymaga to żadnych pozwoleń i uzgodnień ?

          Czy wspomniane wyłączenie w art. 29 ust. 4 pkt 3 Prawa budowlanego dotyczy również koniecznych instalacji (połączeń) dla funkcjonowania danego urządzenia ?

3. Czy otwór w ramie okiennej/ otworze okiennym do instalacji klimatyzacji split mógłby zostać wykonany bez konieczności uzyskania zgód/ pozwolenia ?

Podstawa prawna:        

1) USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. PRAWO BUDOWLANE tekst jednolity (Dz.U. z 2023 r. poz. 682).

2) USTAWA o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami tekst jednolity z dnia 23 marca 2022 r. (Dz.U.
 z 2022 r. poz. 840)

Opinia Zespołu ds. Ochrony Zabytków:

W sprawach tego rodzaju zachodzi konieczność przeanalizowania sytuacji prawnej i faktycznej konkretnej lokalizacji. Ze względu na omówione niżej, potencjalne niebezpieczeństwa zalecamy skonsultowanie konkretnej sprawy z architektem wpisanym do Izby Architektów.

Informujemy, że Zespół ds. Ochrony Zabytków opracował Opinię nr 2 traktującą szczegółowo o zakresie ingerencji służb konserwatorskich w inwestycję w zależności od formy ochrony zabytku:

https://www.mpoia.pl/index.php/dzialalnosc/zoz/2138-opinia-zoz-nr-2

Ad 1/ Odpowiedź o koniecznych uzgodnienia, pozwoleniach Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków [WKZ], a co za tym idzie o konieczności uzyskania Pozwolenia na budowę, zależy nie tylko od wpisu indywidualnego danego obiektu (kamienicy) do rejestru zabytków lub/i do ewidencji obiektów zabytkowych ale także, czy obiekt ten znajduje się w obszarze podlegającym ochronie konserwatorskiej lub chronionym otoczeniu zabytku. Oprócz tego zalecamy także zapoznanie się z wymaganiami Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego oraz zbadanie relacji z ustaleniami Ustawy Krajobrazowej. Nie bez znaczenia jest także ustalenie, czy urządzenie montowane na zewnątrz nie narusza przepisów technicznych dotyczących hałasu.

Odnośnie meritum pytania odpowiadamy:

Zgodnie z art. 39 Prawa budowlanego:

Prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania pozwolenia na prowadzenie tych robót, wydanego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków.

W stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych
w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje organ administracji architektoniczno-budowlanej w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.

Jeżeli obiekt figuruje jedynie w gminnej ewidencji zabytków, to prace budowlane nie wymagające ani pozwolenia ani zgłoszenia nie wymagają zgodnie z Prawem budowlanym uzgodnienia z WZK.

Zwracamy także uwagę, że zabytki podlegają ochronie przede wszystkim zgodnie z Ustawą
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (u.o.z.o.z). Konieczne jest zatem zagwarantowanie, że podczas prac nie dojdzie do zniszczenia lub uszkodzenia zabytku, sankcjonowanego na podstawie art. 108 lub
art. 110 u.o.z.o.z.

Zgodnie z art. 108 u.o.z.o.z:

1. Kto niszczy lub uszkadza zabytek, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
2. Jeżeli sprawca czynu określonego w ust. 1 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
3. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1 polegające na zniszczeniu zabytku sąd orzeka na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Zabytków nawiązkę w wysokości do wartości zniszczonego zabytku.
4. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 1 polegające na uszkodzeniu zabytku sąd orzeka obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego, a jeśli obowiązek taki nie byłby wykonalny - nawiązkę na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Zabytków w wysokości do wartości uszkodzenia zabytku.
5. W razie skazania za przestępstwo określone w ust. 2 sąd może orzec na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Zabytków nawiązkę w wysokości od trzykrotnego do trzydziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 110 u.o.z.o.z:

1. Kto będąc właścicielem lub posiadaczem zabytku nie zabezpieczył go w należyty sposób przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zaginięciem lub kradzieżą, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.
2. W razie popełnienia wykroczenia określonego w ust. 1 można orzec nawiązkę do wysokości dwudziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia na wskazany cel społeczny związany z opieką nad zabytkami.

Ad 2/ wykonanie niewielkich otworów w ścianie dla potrzeb montażu urządzenia mieści się w pojęciu „instalowanie” pod warunkiem nie naruszenia konstrukcji oraz podstawowych funkcji danej przegrody np. pożarowych lub chroniących przed warunkami atmosferycznymi.

Połączenia elementów składowych urządzenia mieszczą się w pojęciu „instalowanie” w rozumieniu
art. 29.4.3 .

Ad 3/ Wymagane zgody i pozwolenia zależą, jak wykazano wyżej, od rodzaju i zakresu ochrony obejmujących dany budynek lub obszar.

Niezależnie od strony formalnej zwracamy uwagę, że podczas prac budowlanych nie wolno zaszkodzić zabytkowi poprzez umieszczenie urządzeń w eksponowanym miejscu lub naruszając szczególnie cenną strukturę zabytkową w postaci np. malowideł ściennych lub unikatowych zdobień.

arch. Grzegorz Lechowicz
Koordynator Zespołu Ochrony Zabytków
przy Radzie Małopolskiej Okręgowej IARP

arch. Marek Kaszyński
Przewodniczący Rady Małopolskiej Okręgowej IARP

Niniejszy dokument nie stanowi oficjalnej wykładni przepisów prawa i nie może być stosowany jako podstawa prawna do rozstrzygnięć w indywidualnych sprawach. Opinie i propozycje zawarte w stanowiskach Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP należy traktować jako materiał pomocniczy.