Kraków, 8 grudnia 2021 r.
Opinia nr ZU 01
Zespołu ds. Urbanistyki
przy Radzie Małopolskiej Okręgowej Izby Architektów RP
Treść pytania:
Dotyczy: ustaleń Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego dla terenów które znajdują się na działkach nr (...) w miejscowości Modlnica gm. Wielka Wieś. (...)
(…) zaprojektowaliśmy budynek magazynowy tymczasowy o konstrukcji stalowej. Z dachem płaskim o nachyleniu połaci do 12 stopni.
Forma architektoniczna, wykończenie, materiały w naszej ocenie wpisują się w architekturę współczesną. W przypadku magazynu najbardziej racjonalnym rzutem jest prostokąt.
Zapisy punktu 3 z ust. 12 wskazują na konieczność utrzymania okapu o minimalnym wysięgu 60 cm, kątów nachylenia dachu w przedziale 37-45 stopni przy korzystaniu z zapisów ust. 8 z odpowiednimi punktami, z którego nie korzystamy. Ponieważ proponujemy rozwiązanie nowoczesne, współczesne, modernistyczne, z dachami/dachem płaskim.
Opinia Zespołu ds. Urbanistyki
Podstawa prawna:
Zapisy Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego dla terenów które znajdują się na działkach
nr (...) w miejscowości Modlnica gm. Wielka Wieś.
Paragraf 33 ust. 12. pkt. 1-4 dla terenów 6.UC.
- W terenach "UC" i "PU" obowiązują następujące zasady kształtowania zabudowy:
1) wysokość budynków ogranicza się do 12 metrów, z zastrzeżeniem pkt 2,
2) wysokość budynków usługowych, magazynowych, składowych lokalizowanych na terenie sołectwa Modlnica oraz budynków usługowych
3) w zakresie formy architektoniczne obiektów dopuszcza się stosowanie rozwiązań tradycyjnych, określonych
w ust. 8 pkt 2, 3, 5-9 lub rozwiązań o nowoczesnym wyrazie architektonicznym, w tym stosowania rzutów
o nieregularnym kształcie, dachów o formach krzywiznowych, płaskich itp.,
4) wyklucza się stosowanie kolorystyki i materiałów wykończeniowych silnie kontrastujących z tłem krajobrazowym.
Odpowiedź na pytanie:
Analiza językowa zapisów MPZP wskazuje, że w zakresie formy architektonicznej obiektów dopuszczone są dwa alternatywne rozwiązania tj.:
1 - tradycyjne, określone w ust. 8 pkt 2, 3, 5–9
lub
2 - rozwiązania o nowoczesnym wyrazie architektonicznym, w tym stosowanie rzutów o nieregularnym kształcie, dachów o formach krzywiznowych, płaskich itp.
Cytowany ustęp 3 nie definiuje precyzyjnie, co należy rozumieć poprzez „nowoczesny wyraz architektoniczny”, określa natomiast, że w zbiorze cech budynków o nowoczesnym wyrazie architektonicznym zawierają się rzuty (budynków – przyp. autora) o nieregularnym kształcie, dachy o formach krzywiznowych, płaskich itp.
Powyższe oznacza, że już zastosowanie dachu płaskiego wyczerpuje zapis ustępu 3 i umieszcza projektowany obiekt wśród obiektów o nowoczesnym wyrazie architektonicznym.
Ponadto zbiór ten nie jest zbiorem zamkniętym, dlatego projektant może zastosować także inne (nie wymienione literalnie) rozwiązania, które pozwolą na nadanie swemu dziełu nowoczesnego wyrazu architektonicznego.
Określenie szeroko rozumianej architektury jako „nowoczesnej” albo „tradycyjnej” lub „historyzującej” bez wskazania konkretnych cech, zawsze będzie nieprecyzyjne. W tej krótkiej opinii nie ma miejsca na zdefiniowanie tak szerokich pojęć. Ponadto, to uprawniony projektant architektury posiada zawodowe kompetencje do określenia formy architektonicznej projektowanego budynku, odpowiednio do wymogów lokalizacyjnych, w tym w zakresie spełnienia zapisów miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Organ administracji architektoniczno-budowlanej nie ma ani podstawy prawnej ani merytorycznej do kwestionowania rozwiązania architektonicznego jeśli spełnia ono wymogi prawa, w tym miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W tym konkretnym przypadku, plan dopuszcza realizację obiektu o nowoczesnym wyrazie architektonicznym, ustalając że jednym z wystarczających warunków jest zaprojektowanie budynku z płaskim dachem.
Subiektywna ocena architektury przez organ architektoniczno-budowlany, wykraczająca ponad konkretny zapis miejscowego planu jest nieuzasadniona oraz nie posiada podstawa prawnych i merytorycznych. Można sobie wyobrazić sytuację, kiedy ten sam budynek w subiektywnej ocenie jednych będzie miał wyraz nowoczesny, a w subiektywnej ocenie innej tradycyjny. Będzie to zależało od przyjętej skali porównawczej. Decyzje organu administracji architektoniczno-budowlanej mogą bazować wyłącznie na obiektywnej podstawie prawnej, natomiast nie mogą odnosić się do subiektywnej oceny odnoszącej się do nie posiadających podstaw prawnych refleksji.
Tematyka architektury nowoczesnej w zapisach innych MPZP jest rożnie definiowana. Możemy znaleźć zapisy o „korzystaniu z nowych technologii”, zarówno w konstrukcji budynku (najczęściej stosowane materiały to stal, beton, szkło), jak i w jego wyposażeniu w instalacje i technologie itd. Oznacza to, że posługujący się tym samym językiem, podobnie zawodowo przygotowani autorzy miejscowych planów, bardzo szeroko rozumieją nowoczesność architektury. Niniejsza opinia MPOIA RP potwierdza, że zacytowane powyżej cechy mogą nadać obiektowi wyraz architektury nowoczesnej, zarówno w zakresie materiałów, konstrukcji, technologii, jak i formy. Szkło zostało wynalezione ok. 3 tysiące lat temu, stal podobnie, beton to ok. 2 tysiące lat doświadczenia, dlatego nowoczesność budynku nie określa zastosowanie samego materiału, ale sposób jego użycia w skali i w postaci niemożliwej do zastosowania (powszechnie) w okresie wcześniejszym. Równocześnie nastąpił rozwój technologii wykorzystującej drewno (określane często jako materiał „tradycyjny”), co pozwoliło dopiero dziś na nowoczesne rozwiązania, niedostępne nigdy wcześniej.
Odnosząc się do problemu „dachu płaskiego”. Nie ma definicji dachu płaskiego. Ze względu na sposób odprowadzenia wody, stosuje się podział na dachy o spadku do 4% jako „specjalne” a te o spadku 30-150 jako „płaskie”. Natomiast w literaturze technicznej dotyczącej konstrukcji budynków i zjawisk aerodynamiki, albo w normie PN-B-10425:1989 (oraz w nowszej), dotyczącej murowanych przewodów, „dach płaski” to dach o nachyleniu do 120.
Reasumując: nie ma podstaw, aby zakwestionować kwalifikację dachu o nachyleniu 120 jako „dachu płaskiego”.
Zawód architekta jest zawodem zaufania publicznego. To projektant powinien kwalifikować obiekt w zakresie estetyki. Jest on do tego zawodowo przygotowany. Organ administracji architektoniczno-budowlanej, spełniając obowiązki wynikające z Art. 35.1 ustawy Prawo budowlane, powinien przyjąć klasyfikację projektanta. Dopiero wobec przekroczenia norm życia społecznego zapisanego w umowie społecznej – przepisach prawa, powinien odpowiednio reagować.
Opracował:
mgr inż. arch. Krzysztof Dymek
arch. Marek Tarko
Koordynator Zespołu Urbanistycznego
przy Radzie Małopolskiej Okręgowej IARP