partner strategiczny Okno-pol
partnerzy Okno-pol         Okno-pol     Okno-pol

Publikujemy informację Przewodniczącej Zespołu ds Legislacji przy MPOIA kol. Bożeny Nierody o najnowszych działaniach legislacyjnych Zespołu

W ostatnich dwóch miesiącach Zespół ds. Legislacji MPOIA koncentrował swoje działania na trzech zagadnieniach:

  • opracowaniu uwag i opinii odnoszących się do rządowego projektu rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie;
  • analizie regulacji wewnętrznych IARP, których nowelizację przygotowuje Krajowa Rada IARP razem z izbami okręgowymi;
  • opracowaniu pakietu propozycji legislacyjnych wprowadzających rzeczywiste ułatwienia proceduralne dla zabudowy mieszkaniowej


Od połowy maja do połowy czerwca 2016 r. architekci z Zespołu ds. Legislacji MPOIA brali udział w pracach mających na celu analizę oraz opracowanie uwag i opinii odnoszących się do rządowego projektu rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Projekt tego rozporządzenia przekazany został przez Ministerstwo do publicznych konsultacji w dniu 16 maja a przebieg prac nad tym projektem zamieszczony został w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa oraz na stronach Rządowego Centrum Legislacji. 17 maja tekst projektu rozporządzenia przesłany był do Zespołu ds. Legislacji MPOIA.
Projekt rozporządzenia omówiono w dniu 25.05.2016 r. podczas spotkania Zespołu ds. Legislacji MPOIA. W ramach Zespołu wyłoniona została grupa robocza (Anna Serafin, Robert Techmański, Grzegorz Jachym), która podjęła się dalszych prac analitycznych dotyczących ministerialnego projektu. Grzegorz Jachym przekazywał uwagi do projektu rządowego oraz propozycje zmiany przepisów opracowane w MPOIA - zarówno bezpośrednio podczas spotkania Komisji i Rady Legislacyjnej KRIA (1 czerwca), jak i w ramach prowadzonej korespondencji.

W dniu 17 czerwca 2016 r. Krajowa Rada IARP przesłała do izb okręgowych projekty regulaminów wewnętrznych oraz Statutu IARP wraz z zestawieniami uwag zgłoszonych w pierwszej fazie konsultacji przez izby okręgowe i organy Krajowej Izby Architektów.
W MPOIA, w ramach Zespołu ds. Legislacji, koordynacji działań przy redagowaniu uwag do regulaminów, ze szczególnym uwzględnieniem projektów zmian Regulaminów Zjazdów i zebrań obwodowych - z uwagi na duże doświadczenie w tej materii -- podjął się Robert Techmański.
Po zakończeniu drugiej fazy konsultacji, która prowadzona jest celem ponownego przejrzenia i zgłoszenia ewentualnych uzupełnień do uwag - projekty regulacji mają być przedmiotem dyskusji podczas Konwentu Przewodniczących w połowie września a następnie mają być skierowane pod obrady grudniowego Krajowego Zjazdu.

Trzecim tematem, którym aktualnie zajmuje się Zespół ds. Legislacji MPOIA (spotkania 25 i 30 maja oraz praca korespondencyjna) jest problem nadmiernie skomplikowanych przepisów określających kwestie proceduralne i projektowe dotyczące zabudowy jednorodzinnej. Zagadnieniom tym Zespół poświęcił w ostatnim czasie najwięcej uwagi - ponieważ niewielkie obiekty mieszkaniowe to przeważająca część obecnie projektowanych inwestycji, natomiast obowiązujące regulacje, pomimo zmian mających uprościć procedurę, wprowadzonych 20 lutego 2015 r. ustawą o zmianie ustawy - Prawo budowlane oraz niektórych innych ustaw - nie przynoszą pozytywnych rezultatów. Według publikowanych danych (Gazeta Prawna.PL; Anna Krzyżanowska; 07.03.2016 r.) - z uproszczonej procedury „zgłoszenia” z projektem budowlanym korzysta tylko ok. 10% budynków jednorodzinnych. Przeprowadzone przez Zespół ds. Legislacji MPOIA badanie przyczyn i skutków powstawania barier administracyjnych dla zabudowy jednorodzinnej prowadzi do wniosku, że obowiązujące obecnie kryterium kwalifikowania budynków jednorodzinnych do uproszczonej procedury „zgłoszenia” - w postaci warunku, aby ich „obszar oddziaływania” mieścił się w całości na działce lub działkach, na których zostały zaprojektowane, jest obarczone poważnymi wadami. Nie tylko trudno ustalić listę przepisów odrębnych, którymi należałoby się posłużyć zgodnie z zasadą wskazaną w art. 3 pkt 20 ustawy Prawo budowlane, ale określony na bazie tych przepisów obszar oddziaływania - to rozległy teren, znacząco przekraczający intuicyjnie odczuwany przez społeczeństwo zasięg uciążliwości budynków jednorodzinnych. Konieczne jest przyjęcie innego rozwiązania.
Ponadto warto podkreślić, że obowiązkowy zakres projektów budowlanych dla tak niewielkich obiektów jest rozbudowany niewspółmiernie do potrzeb urzędowej kontroli tych dokumentów. Stan ten generuje niepotrzebne koszty oraz wydłuża procedury, tworząc dodatkowe sztuczne i zbędne biurokratyczne bariery.
Należy też zaznaczyć, że niektóre wprowadzone przepisami wymagania techniczne są dla zabudowy jednorodzinnej nadmiernie restrykcyjne i w wielu sytuacjach obciążają kosztami inwestorów bez racjonalnego uzasadnienia. Takimi są np. wymagania odnośnie wskaźnika EP.

Po przeprowadzonej analizie barier procesu inwestycyjnego - Zespół ds. Legislacji MPOIA postuluje wprowadzenie rzeczywistych ułatwień dla zabudowy mieszkaniowej.
Przy opracowywaniu nowych regulacji - zdaniem Zespołu, konieczne jest szczegółowe rozważenie problemu a później precyzyjne ustalenie:
- które inwestycje związane z zabudową mieszkaniową winny być kierowane do zatwierdzania według uproszczonej procedury;
- jaki powinien być zakres wymagań technicznych dla zabudowy mieszkaniowej o charakterze jednorodzinnej
- jaki powinien być zakres dokumentacji projektowej podlegającej zatwierdzeniu dla takich obiektów;
- w jakim zakresie organy administracji publicznej winny kontrolować inwestycje budowlane - w ramach uproszczonej procedury.

Jeżeli przyjmiemy, że organy administracji publicznej (działające na koszt i w imieniu społeczeństwa) winy badać prywatne inwestycje budowlane tylko w zakresie zagadnień istotnych dla społeczeństwa, a więc w zakresie oddziaływań na przestrzeń publiczną (kulturową i przyrodniczą) oraz na tzw. interes osób trzecich (cel: ochrona własności) - to należy uznać, że do przeprowadzania kontroli w ramach uproszczonej procedury winny być kierowane projekty tylko takiej zabudowy mieszkaniowej, której oddziaływanie na otoczenie możliwe jest do zbadania w uproszczony sposób, bo jest niewielkie, przewidywalne i poziom wymaganego komfortu można określić w zryczałtowany sposób (z pominięciem skomplikowanej formuły określania obszaru oddziaływania obiektu, opisywanego w przepisach prawa).
Dla tego typu inwestycji - zawartość zatwierdzanej dokumentacji projektowej winna być minimalizowana do zakresu umożliwiającego kontrolę wyłącznie ww. zagadnień.

Rozważając, jakie cechy winna posiadać zabudowa mieszkaniowa mogąca podlegać uproszczonej procedurze - należy wziąć pod uwagę, iż każdy rodzaj zabudowy mieszkaniowej, nawet jednorodzinnej, po uwzględnieniu specyficznych potrzeb niektórych inwestorów, może być realizowany w formie obiektów o znacznych rozmiarach a wprowadzona do budynków jednorodzinnych funkcja usług może być uciążliwa dla otoczenia. Dlatego racjonalną byłaby zasada kierowania na uproszczoną ścieżkę wyłącznie projektów budynków o nieuciążliwej funkcji i małej kubaturze, niskich, odpowiednio oddalonych od granicy (przepisy winny w jednoznaczny i łatwy do kontroli sposób określać relacje przestrzenne między obiektami a granicami działek sąsiednich oraz określać dopuszczalne funkcje mogące towarzyszyć zabudowie mieszkaniowej - celem zapobiegania konfliktom sąsiedzkim).

W uproszczone procedurze udzielania zgody na budowę - bezpośrednie zawiadamianie sąsiadów byłoby zbędne w sytuacji, w której nowe przepisy byłyby jednoznaczne a ochrona działek sąsiednich następowałaby „z urzędu”.
Natomiast takie budynki (w tym jednorodzinne), które nie spełniałyby określonych w przepisie brzegowych kryteriów dotyczących funkcji i parametrów przestrzennych - pozostawałyby w tradycyjnej, pełnej procedurze administracyjnej.

Wprowadzenie odrębnych regulacji dla określonej grupy obiektów wymaga precyzyjnego wskazania kryteriów, które obiekty winny spełniać, aby do tej grupy przynależeć (kluczowe winny być: funkcja, wielkości brył oraz relacja przestrzenna z granicami działek sąsiednich). Uwaga Zespołu ds. Legislacji skoncentrowała się na tych zagadnieniach. Pierwszym krokiem stał się przegląd obowiązujących przepisów i na ich bazie sformułowanie kierunkowych wniosków.

Badając kwestię funkcji - Zespół ds. Legislacji rozważał słuszność wprowadzania funkcji usługowych i gospodarczych jako uzupełniania zabudowy mieszkaniowej a także kwestię możliwej do akceptacji liczby mieszkań w budynku oraz takie pojęcia jak budynek mieszkalny w zabudowie zagrodowej oraz budynek rekreacji indywidualnej.

Analizując możliwe funkcje w budynku jednorodzinnym stwierdzono, że według obowiązującego prawa - budynek jednorodzinny oprócz funkcji mieszkalnej może zawierać funkcję usług, przy czym przepis stosuje tylko limitację powierzchni lokalu użytkowego a nie wprowadza żadnych ograniczeń odnośnie rodzaju funkcji.
(Obowiązujący art. 3 pkt 2a ustawy z 1994 r. Prawo budowlane stanowi, iż ilekroć w ustawie jest mowa o: budynku mieszkalnym jednorodzinnym - należy przez to rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku;)
Po przeprowadzeniu analizy wyżej opisanego zagadnienia - Zespół ds. Legislacji stwierdził, iż w sytuacji, w której stosowana byłaby uproszczona procedura dla budynków jednorodzinnych z lokalami użytkowymi - należałoby wprowadzić ograniczenia pozwalające eliminować z takich obiektów funkcje uciążliwe dla otoczenia, przede wszystkich generujące hałas.

Oprócz rozwiązania problemu łączenia funkcji mieszkaniowej z usługową w budynku jednorodzinnym, istotnym jest zwrócenie uwagi na liczbę mieszkań, którą można by dopuścić w budynku, którego projekt byłby zatwierdzany według uproszczonej procedury. Według obowiązującej definicji w budynku jednorodzinnym można wydzielić nie więcej niż dwa lokale mieszkalne. Natomiast nie tak dawno i przez 8 lat obowiązywał przepis wprowadzony rozporządzeniem z 14 grudnia 1994 r., który dopuszczał domy jednorodzinne z maksymalnie czterema mieszkaniami. Na bazie tej regulacji wybudowano w Polsce znaczą liczbę tzw. małych domów mieszkalnych (czterolokalowych), które nie ingerowały znacząco w tereny sąsiednich działek, a pozwalały realizować inwestycje siłami m.in. małych spółdzielni mieszkaniowych. Obiekty takie zapewniać mogły użytkownikom komfort podobny do osiągalnego w klasycznych domach jednorodzinnych, a przy tym w przeliczeniu na pojedynczy lokal mieszkalny - za niższą cenę.
(Nieobowiązujące już Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie stanowiło w § 3. pkt. 4. - iż ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: zabudowie jednorodzinnej - rozumie się przez to budynek mieszkalny jednorodzinny lub zespół takich budynków w układzie: wolno stojącym, bliźniaczym, szeregowym, atrialnym, a także budynek mieszkalny zawierający nie więcej niż 4 mieszkania lub zespół takich budynków,)
Po przeprowadzeniu analizy powyższego zagadnienia - Zespół ds. Legislacji stwierdził, iż mając na uwadze korzyści społeczne (tańsze a więc łatwiej dostępne mieszkania), jakie przynieść by mogło wprowadzenie ułatwień proceduralnych dla niedużych, maksymalnie czterolokalowych budynków mieszkalnych - a przy tym istnieje możliwość ograniczania uciążliwości niewielkich budynków poprzez odpowiednie przepisy regulacyjne - tryb uproszczony należałoby zastosować także dla takich obiektów.
Jednakże zaznaczyć trzeba, że nie jest słusznym w obecnym porządku prawnym przywrócenie definicji budynku jednorodzinnego jako obiektu zawierającego nie więcej niż 4 mieszkania, ponieważ od wielu lat plany miejscowe ustalając obszary zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej - czynią to z intencją wprowadzania zabudowy maksymalnie dwu lokalowej i nie jest wskazane zaburzanie już zastosowanych rozstrzygnięć planistycznych. Dlatego obiekty 3-4 lokalowe nadal powinny mieć status wielorodzinnych, co pozwoli zapewnić zgodność takiej zabudowy z obowiązującymi planami miejscowymi.

Oprócz ww. problemów wynikających z możliwości łączenia funkcji mieszkalnej z usługową w budynkach jednorodzinnych oraz kwestii liczby mieszkań w obiektach, które mogłyby podlegać uproszczonej procedurze, zagadnieniem wymagającym rozważenia jest potrzeba dookreślenia, jakiego typu obiekty towarzyszące zabudowie mieszkaniowej, mogłyby jeszcze znaleźć się w tej grupie, z racji ich nikłej i możliwej do stypizowania uciążliwości. Omawiając tą kwestię warto sięgnąć do obowiązującego przepisu, według którego do zabudowy jednorodzinnej przynależą nie tylko budynki mieszkalne jednorodzinne, ale także budynki garażowe i gospodarcze.
(Obowiązujące Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie stanowiło w § 3. pkt. 2. - iż ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: zabudowie jednorodzinnej - należy przez to rozumieć jeden budynek mieszkalny jednorodzinny lub zespół takich budynków, wraz z budynkami garażowymi i gospodarczymi;)
Obowiązujący przepis włączający do zabudowy jednorodzinnej budynki garażowe i gospodarcze sugeruje poprzez sformułowanie "wraz z" - że takie obiekty towarzyszyć mają zabudowie mieszkaniowej (są z nią połączone funkcjonalnie). Bardziej jednoznacznie ujęto tę kwestię w nieobowiązującej już wersji pierwotnej ww. rozporządzenia, poprzez zastosowanie sformułowania "wraz z przeznaczonymi dla potrzeb mieszkających w nich rodzin".
(Wersja pierwotna Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie stanowiła w § 3. pkt. 2. - iż ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: zabudowie jednorodzinnej - rozumie się przez to jeden budynek mieszkalny jednorodzinny lub ich zespół, wraz z przeznaczonymi dla potrzeb mieszkających w nich rodzin budynkami garażowymi i gospodarczymi,)
Rozpatrując kwestię traktowania niektórych budynków gospodarczych jako zabudowy jednorodzinnej - warto czynić to mając na uwadze brzmienie aktualnie obowiązującego przepisu zawierającego definicję budynku gospodarczego, który dopuszcza także taki sposób użytkowania budynków gospodarczych, który może okazać się uciążliwy dla okolicznych mieszkańców (np. jako źródło nadmiernego hałasu).
(Obowiązujące Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie stanowi w § 3. pkt. 8. - iż ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o: budynku gospodarczym - należy przez to rozumieć budynek przeznaczony do niezawodowego wykonywania prac warsztatowych oraz do przechowywania materiałów, narzędzi, sprzętu i płodów rolnych służących mieszkańcom budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania zbiorowego, budynku rekreacji indywidualnej, a także ich otoczenia, a w zabudowie zagrodowej przeznaczony również do przechowywania środków produkcji rolnej i sprzętu oraz płodów rolnych;)
Analizując kwestie dotyczące budynków garażowych i gospodarczych - warto zwrócić uwagę na art. 29 ust. 1 pkt. 2. obowiązującej ustawy Prawo budowlane - traktujący garaże jako podzbiór budynków gospodarczych.
(art. 29 ust. 1 pkt. 2. obowiązującej ustawy Prawo budowlane stanowi, że pozwolenia na budowę nie wymaga budowa: wolno stojących parterowych budynków gospodarczych w tym garaży, altan oraz przydomowych ganków i oranżerii (ogrodów zimowych) o powierzchni zabudowy do 35 m2, przy czym łączna liczba tych obiektów na działce nie może przekraczać dwóch na każde 500 m2 powierzchni działki;)
Po przeprowadzeniu analizy powyższego zagadnienia - Zespół ds. Legislacji stwierdził, iż w sytuacji, w której stosowana byłaby uproszczona procedura dla budynków gospodarczych, w tym garaży towarzyszących zabudowie mieszkaniowej - należałoby wprowadzić ograniczenia pozwalające eliminować z takich obiektów czynniki uciążliwe dla otoczenia, przede wszystkich powodujące hałas.

Rozważania dotyczące możliwych funkcji obiektów budowlanych, których projekty można by rozpatrywać w ramach uproszczonych procedur administracyjnych - warto uzupełnić o analizę takich obiektów mieszkalnych - jak budynki mieszkalne w zabudowie zagrodowej oraz budynki rekreacji indywidualnej. Obiekty takie z uwagi na charakter generowanych uciążliwości dla otoczenia, zachowują się jak typowe budynki mieszkalne.
(Obowiązujące Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie stanowi w § 3. iż ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
- pkt. 3 zabudowie zagrodowej - należy przez to rozumieć w szczególności budynki mieszkalne, budynki gospodarcze lub inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, hodowlanych lub ogrodniczych oraz w gospodarstwach leśnych;
- pkt. 7 budynku rekreacji indywidualnej - należy przez to rozumieć budynek przeznaczony do okresowego wypoczynku;)
Po przeprowadzeniu analizy ww. zagadnienia - Zespół ds. Legislacji stwierdził, iż budynki mieszkalne realizowane w ramach zabudowy zagrodowej oraz budynki rekreacji indywidualnej, mogą być kierowane do procedury uproszczonej - jeżeli spełniają te same kryteria kwalifikujące do procedury uproszonej jak typowe budynki mieszkalne.

Przedstawione powyżej rozważania dotyczące oddziaływań wynikających z funkcji obiektów, pozwalają na wyodrębnienie takich rodzajów zabudowy, które z racji funkcji mogą być kwalifikowane na ścieżkę uproszczonej procedury.
W kolejnym etapie działań Zespół ds. Legislacji MPOIA rozpoczął analizę oddziaływań brył obiektów. Celem jest wskazanie takich parametrów przestrzennych, które nie mogłyby być przekroczone w sytuacji stosowania uproszczonej procedury. Wstępnie przyjęto, że kluczowymi z uwagi na określanie zasięgu uciążliwości w racjonalny sposób są: wysokość bryły i jej odległość od granicy działki. Pomocniczo można dodać kryterium oparte na wielkości powierzchni zabudowy.

Pierwszym wnioskiem z analizy oddziaływań brył obiektów jest stwierdzenie Zespołu ds. Legislacji, że słusznym będzie kierowanie do uproszczonej procedury wyłącznie obiektów o wysokości nie większej niż 11m (oczywiście takie obiekty mogłyby powstawać tylko w miejscach, w których dopuszczona byłaby ich lokalizacja ustaleniami planu miejscowego lub decyzji wzizt).
Wysokość 11m pozwala wprowadzić trzy pełne kondygnacje nadziemne, zapewniające odpowiedni poziom komfortu i umożliwiające intensywne wykorzystanie przestrzeni działki budowlanej. Ponadto taka wysokość powoduje, że te obiekty zaliczane byłyby do grupy budynków niskich, co jest istotne z uwagi na wymagania techniczne i użytkowe.
(Obowiązujące Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie stanowi w § 8. pkt. 1. iż w celu określenia wymagań technicznych i użytkowych wprowadza się następujący podział budynków na grupy wysokości: pkt. 1 niskie (N) - do 12m włącznie nad poziomem terenu lub mieszkalne o wysokości do 4m kondygnacji nadziemnych włącznie;)
W sytuacji wprowadzenia dodatkowego kryterium wielkości powierzchni zabudowy - Zespół wstępnie ustalił, że maksymalna powierzchnia zabudowy obiektów podlegających uproszczonej procedurze - powinna wynosić 200m² i winny to być obiekty wolnostojące.
Równocześnie z ustaleniem maksymalnej wysokości brył obiektów, które podlegać mogłyby uproszczonej procedurze - konieczne jest ustalenie minimalnych odległości takich obiektów od granicy z działką inwestora. Obowiązujące obecnie przepisy, w tym § 12, § 13 oraz § 60 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - nie pomagają rozstrzygać kwestii odległości w sposób, który łagodziłby spory sąsiedzkie. Mankamenty tych regulacji są powszechnie znane i były szczegółowo rozważane podczas spotkania Zespołu ds. Legislacji MPOIA w dniu 20 kwietnia 2016 r. Próba znalezienia racjonalnych rozwiązań tych trudnych problemów - podjęta zostanie podczas kolejnych spotkań Zespołu ds. Legislacji MPOIA.

Bożena Nieroda


W spotkaniu Zespołu ds. Legislacji MPOIA w dniu 25 maja 2016 r. udział wzięli architekci: Bożena Nieroda, Wojciech Dobrzański, Maciej Nitka, Grzegorz Jachym, Techmański Robert, Stanisław Pałka, Olaf Jasnorzewski, Maciej Kubicki - oraz gościnnie Tomasz Basista

W spotkaniu Zespołu ds. Legislacji MPOIA w dniu 30 maja 2016 r. udział wzięli architekci: Bożena Nieroda, Anna Serafin, Wojciech Dobrzański, Grzegorz Jachym, Grzegorz Lechowicz, Piotr Chuchacz